Iemand die hooggevoelig en/of hoogsensitief is, wordt ook wel een hoogsensitief persoon (HSP) genoemd. Je hebt er vast vaker over gehoord, want ongeveer 20% van de bevolking is hooggevoelig. Toch is het vaak niet helemaal duidelijk wat dit nou eigenlijk is. Wat betekend hooggevoelig zijn nou precies, welke eigenschappen horen erbij en hoe kun je ermee omgaan wanneer je hooggevoelig en/of hoogsensitief bent? En hoe ga je om met hooggevoelige mensen in jouw omgeving?

Inhoudsopgave

• Wat is hoogsensitief?
• Kenmerken van mensen die hooggevoelig zijn
• Voor- en nadelen van hooggevoeligheid
• Hoe weet je of je hooggevoelig bent?
• Hooggevoeligheid is niet hetzelfde als introvert zijn
• Hoe leer je omgaan met hooggevoeligheid?
• Hoe weet je of je kind hooggevoelig is?
• Hoe omgaan met een hooggevoelig kind?
• Conclusie

Wat is hoogsensitief?

Het is waarschijnlijk algemeen bekend dat de ene persoon gevoeliger is dan de ander. Mensen die zeer gevoelig zijn worden hooggevoelig of hoogsensitief genoemd. Dit zijn mensen die heftig reageren op prikkels. Ook kunnen ze emoties van andere goed inschatten door hun hoog ontwikkeld inlevingsvermogen. Mensen met hooggevoeligheid worden vaak verward met mensen die introvert zijn. Het kan voor mensen die hooggevoelig zijn hierdoor best lastig zijn om erachter te komen wat er nou echt aan de hand is en hierdoor voelen ze zich vaak onbegrepen. Dit komt omdat we in een gehaaste wereld leven waar emoties vaak worden gezien als zwak en waar je vooral sterk moet zijn.

Dit neemt echter niet weg dat hooggevoelige personen wel degelijk iets te bieden hebben. Ze worden vaak een beetje weggeduwd als onbelangrijk of te emotioneel. Vaak worden hooggevoelige personen ook gekoppeld aan spiritualiteit en ‘zweverig’ gedrag. Hierdoor zijn er ook veel mensen die de hooggevoelige eigenschap niet serieus nemen. Dit kan lastig zijn. Wat vooral belangrijk is, is dat je als HSP een weg vindt om te voorkomen dat je allerlei prikkels krijgt.

Dit filmpje legt hooggevoeligheid simpel maar effectief uit:

Wanneer ben je hoogsensitief? – YouTube

Kenmerken van mensen die hooggevoelig zijn

Er zijn verschillende eigenschappen of kenmerken waar je hooggevoelige mensen aan kunt herkennen. Hier bespreken we de kenmerken kort en bondig.

Houden van rust

Iemand die hooggevoelig is, vindt het fijn om in een rustige omgeving te zijn. Geluiden zijn al snel vervelend of irritant. Iemand die hooggevoelig is, kan zich veel eerder storen aan geluiden van bijvoorbeeld de buren. Vaak vind een HSP het fijn om alleen te zijn en wat tijd voor zichzelf te nemen. Er is veel minder behoefte om tussen de mensen te zijn, omdat dit vaak voor zo veel prikkels zorgt. Ook heeft een HSP liever niet dat iemand over de schouder meekijkt wanneer hij of zij aan het werk is. Dit kan storend zijn, en geeft tevens het gevoel alsof ze in de gaten worden gehouden. Een HSP kan zich hier erg ongemakkelijk bij voelen.

Snel uitgeput na sociaal contact

Mensen die hooggevoelig zijn, krijgen de hele dag door allemaal prikkels binnen. Wanneer ze sociaal contact hebben gehad, zijn er extra veel prikkels binnen gekomen. Vooral wanneer er veel mensen bij elkaar zijn, kan dit bij mensen die hoogsensitief zijn voor problemen zorgen. Ze zijn door al die prikkels snel uitgeput en na afloop is het vaak belangrijk dat ze rust nemen en even alleen zijn.

Scherpe zintuigen

De zintuigen van iemand die hoogsensitief is, zijn vaak een stuk scherper dan die van iemand die niet hooggevoelig is. Zo horen ze bijvoorbeeld meer geluiden, en kan hun vermogen om te ruiken ook een stuk beter zijn. Smaak kan ook anders zijn bij mensen die hooggevoelig zijn. Smaken als bitter, of zout of pittig kunnen als extremer worden ervaren.

Opgejaagd gevoel

Het is mogelijk dat je als HSP een opgejaagd gevoel ervaart wanneer er veel te doen is. Bijvoorbeeld op je werk, wanneer je veel taken in één keer hebt. Dit kan voor een enorm stressgehalte zorgen. Dit kan zelfs voor lichamelijke problemen zorgen.

Kunnen stemmingen goed aanvoelen

Iemand die hoogsensitief is kan heel goed aanvoelen hoe iemand anders zich voelt of wanneer er onderlinge problemen of irritaties zijn. Vaak kunnen ze ook precies aangeven wie er heibel met elkaar hebben. Mensen die niet hooggevoelig zijn, kunnen dit een stuk minder goed opmerken. In een ruimte kun je bijvoorbeeld meteen merken of de stemming goed is, of juist niet.

Emoties van anderen opzuigen

Iemand die hoogsensitief is, zuigt vaak de emoties van anderen op. Wanneer iemand verdrietig, boos of bang is, kan een HSP zich ook zo voelen.

Snel huilen

Omdat iemand die hooggevoelig is, is het mogelijk dat hij of zij ook veel sneller emotioneel wordt en eerder huilbuien krijgt. Je kunt ook emotioneel worden van de stemming van anderen, bijvoorbeeld wanneer een vriend verdrietig is. Ook een heftige scène op tv kan al zorgen voor tranen en heftige emoties.

Lichaam reageert snel

Het lichaam van iemand die hooggevoelig is reageert erg snel. Dit kan te maken hebben met zowel positieve als negatieve prikkels. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat iemand die hooggevoelig is last krijgt van hoofdpijn wanneer hij of zij in de buurt is van iemand die zich verdrietig voelt. Ook is het mogelijk dat ze zich niet lekker voelen wanneer ze op een begraafplaats staan. Ze hebben dan het gevoel dat ze er zo snel mogelijk weg moeten.

Kritiek komt hard binnen

Wanneer je als HSP kritiek ontvangt, kan dit veel harder binnenkomen dan bij  iemand die niet hoogsensitief is. Een HSP zal er lang over nadenken en het zichzelf wellicht ook kwalijk nemen. Besef je goed dat kritiek dus veel langer effect heeft op een HSP en dat iemand zich er veel drukker om kan maken en er heel lang over nadenkt.

Beslissingen nemen

Hooggevoelige mensen doen er vaak een stuk langer over om een beslissing te nemen. Dit komt omdat ze alle voor- en nadelen zorgvuldig tegen elkaar afwegen. Mensen die niet hooggevoelig zijn kunnen dan vaak denken en zeggen: ‘Joh, schiet eens op met het maken van je keuze.’ Vooral bij belangrijke beslissingen wordt er erg lang nagedacht.

Zorgen voor een ander

Iemand die hooggevoeligheid ervaart, kan heel goed inschatten wat iemand nodig heeft. En dit kunnen ze vaak al voordat iemand aangeeft dat er iets nodig is. Dit zien ze bijvoorbeeld aan de lichaamshouding, maar merken ze ook aan wat iemand tussen de regels door zegt. Ook kunnen ze zich goed inleven in een ander en begrijpen ze snel waarom iemand ergens moeite mee heeft, of ergens geïrriteerd door raakt.

Goed oog voor details

Iemand die hooggevoelig is zal snel de details opmerken. Bijvoorbeeld nieuwe accessoires in een huis, een ander kapsel of detail die belangrijk zijn voor beslissingen en besluiten.

Creatief

Ben jij hooggevoelig en/of hoogsensitief? Dan ben je waarschijnlijk ook erg creatief. Dit kan zich uiten in allerlei manieren. Denk aan erg muzikaal zijn, goed verhalen kunnen schrijven of heel mooi kunnen tekenen. Er zijn verschillende manieren om creatiever te zijn.

Geen gewelddadige films

Hoogsensitieve mensen houden vaak helemaal niet van gewelddadige films. Denk aan actiefilms of horrorfilms of andere films waar gruwelijke fragmenten in voorkomen. Ook het nieuws of filmpjes die online staan vol met geweld kunnen hard binnenkomen en de beelden kunnen lang op het netvlies blijven staan. Daarom kijken de meeste hooggevoelige mensen geen gewelddadige films.

Voor- en nadelen van hooggevoeligheid

Voordelen

Mensen met hooggevoeligheid zijn erg betrokken bij anderen. Ze kunnen goed inschatten wat iemand nodig heeft en ze zjin erg goed in het geven van advies. Hooggevoelige mensen kunnen daarnaast erg creatief zijn en prachtige dingen bedenken en ontwerpen.

Nadelen

Eén van de grootste nadelen van hooggevoeligheid is waarschijnlijk wel dat je erg snel last hebt van allerlei prikkels en daardoor niet altijd een goed gevoel hebt bij sociale gelegenheden. Hiermee om leren gaan kan vervelend zijn. Ook kun je stemmingen van anderen overnemen en dat kan eveneens lastig zijn.

Hoe weet je of je hooggevoelig bent?

Hoe gevoelig iemand is, zal sowieso per persoon verschillen. Het kan dus best zijn dat je enkele kenmerken herkent, maar niet meteen hooggevoelig of hoogsensitief bent. Hier kun je een hooggevoeligheid test maken als je het vermoeden hebt zelf een HSP te zijn of je zoon of dochter. Wanneer je jezelf herkent in veel van de vragen, dan zou het wel eens kunnen zijn dat je een hooggevoelige persoonlijkheid hebt.

Hooggevoeligheid is niet hetzelfde als introvert zijn

Hooggevoelige mensen worden nog wel eens verward met introverte mensen, maar hier zit wel degelijk een groot verschil in. Hierdoor zijn hoogsensitieve mensen vaak erg in de war. Ze hebben het gevoel dat ze introvert zijn, maar doen tegelijkertijd wel dingen die bij extroverte mensen passen. Hierdoor is het verwarrend en kan het een hele verademing zijn als ze ontdekken dat er sprake is van hooggevoeligheid, omdat er een hoop dingen op zijn plaats vallen.

Hoe leer je omgaan met hooggevoeligheid?

Het is voor hooggevoelige mensen belangrijk dat ze een goed ritme kunnen creëren in hun leven. Een goed dag- en nachtritme is erg belangrijk, omdat de regelmaat kan zorgen voor meer rustmomenten. Ook moeten mensen die hooggevoelig zijn bewust worden van de triggers. Ze moeten erachter komen welke momenten voor hen spanningen opleveren en zoeken naar manieren om hiermee om te kunnen gaan. Zorg dus voor een soort oplossing wat je kunt doen als je veel prikkels ervaart en hoe je kunt handelen na een drukke dag tussen de mensen. Voor sommige mensen kan het ook goed helpen om de dagindeling zo in te delen dat sociale gebeurtenissen overdag zijn en ’s avonds meer rust bevatten. Ook gaan ze bijvoorbeeld ’s ochtens sporten en niet ’s avonds, omdat dit eveneens voor prikkels kan zorgen. Ben jij hooggevoelig? Ga dan vooral na voor jezelf waar jij behoefte aan hebt en wat voor jou kan werken. Soms kan het even duren tot je dit voor jezelf het uitgevonden, maar het helpt zeker om hiermee aan de slag te gaan.

Vormen van ontspanning

Het is belangrijk om als HSP te zoeken naar vormen van ontspanning. Mensen die hooggevoelig zijn hebben er baat bij om bijvoorbeeld aan yoga te doen, of aan mindfulness. Ook kan een meditatie of lezen in een ontspannen boek erg helpen. Sommige mensen lezen elke avond nog even, om zo de prikkels van de dag even te verwerken. Kinderen die hooggevoelig zijn kunnen het beste nog even spelen of iets anders doen waar ze rustig van worden nadat ze ergens een dagje zijn geweest. Als ouder dien je hier ook rekening mee te houden. Ga bijvoorbeeld iets eerder weg, zodat er voor je kind nog ruime is om een beetje te spelen en tot rust te komen. Het kan even puzzelen zijn om een vorm van ontspanning te vinden die werkt, omdat dit bij ieder HSP anders kan zijn. Iedereen vindt immers ergens anders rust in. Een heerlijke massage en/of meditatieverhaaltje voor het slapen gaan zorgt ook voor ontspanning.

Communiceren is belangrijk

Wanneer je hooggevoelig bent, is het belangrijk om hierover te communiceren met je omgeving. Ze begrijpen dan beter waarom je bijvoorbeeld niet de hele avond bij een feestje blijft of waarom bepaalde opmerkingen extra hard bij jou binnen kunnen komen. Door wat uitleg te geven en goed te communiceren is het voor je omgeving ook makkelijker om ermee om te gaan. Leg vooral ook goed uit waar jij behoefte aan hebt, zodat je voorkomt dat mensen zelf een invulling gaan geven en ze nog steeds niet doen waar jij behoefte aan hebt. Je zult merken dat mensen er geen problemen mee hebben om rekening met je te houden, maar dan moet je het wel aangeven.

Voor veel hooggevoelige mensen kan het opschrijven van emoties en gevoelens erg helpen. Ze kunnen hierdoor beter hun gedachten op een rij zetten en ook beter om leren gaan met hun hooggevoeligheid.

Hoe weet je of je kind hooggevoelig is?

Omdat hooggevoeligheid vaak wordt verward met iemand die introvert is, kan het lastig zijn om te ontdekken of je kind hooggevoelig is. Er zijn wel zaken waar je op kunt letten. Wanneer je kind erg gevoelig is voor conflicten en ook overduidelijk erg onder de indruk kan zijn van simpele bezoekjes, dan is er wellicht sprake van hooggevoeligheid. Vaak zie je ook dat je kind je doorgaans anders en emotioneler gedraagt dan leeftijdsgenoten. Je zou het eventueel kunnen testen, zodat je tenminste weet wat er aan de hand is. Hier kan een hoogsensitiviteit test voor ouders van hoogsensitieve kinderen gemaakt worden. Deze test is speciaal ontwikkelt voor ouders die het vermoeden hebben dat hun kind hoogsensitief is.

Hoe omgaan met een hooggevoelig kind?

Het kan zijn dat je een kind hebt dat hooggevoelig is. We gaven al wat tips, om ervoor te zorgen dat je kind meer ontspanning krijgt. Houd er ook rekening mee dat overprikkelde kinderen niet altijd aangeraakt of getroost willen worden. Het is belangrijk om dit te accepteren, hoe moeilijk en tegennatuurlijk dat misschien ook is. Let ook goed op wat je zegt. Sommige opmerkingen floepen er misschien uit, maar houd er rekening mee dat dit harder aan kan komen dan bij een kind dat niet hooggevoelig is. Opmerkingen als ‘Kijk nou toch wat je hebt gedaan!’ kunnen juist bij een hooggevoelig kind extra hard aankomen. Ook is het belangrijk om zelf dichtbij je gevoel te blijven. Je bent voor je kind een voorbeeldfunctie en wanneer je laat zien dat het goed is om dichtbij jezelf te blijven, zal je kind ook niet het gevoel hebben dat het zich moet inhouden of aanpassen.

Conclusie

Het kan even wennen zijn om te leren omgaan met hooggevoeligheid, maar het is zeker mogelijk om hier je weg in te vinden. Zorg voor voldoende rustmomenten, zodat je minder last hebt van prikkels. Wanneer je iemand kent die hooggevoelig is, dan is het vooral belangrijk om te begrijpen waar iemand last van heeft en dat genoeg ook echt genoeg betekent.